You are here: University Home > Centre for Manx Studies > Laare-Studeyrys Manninagh

Laare-Studeyrys Manninagh

(Last updated June 2006)

ELLAN VANNIN

Ta Ellan Vannin ny lhie ayns y Cheayn Yernagh (ny Mooir Vannin) lesh y twoaie, ec chesh-vean ny h-Ellanyn Bretnagh. Cheu-sthie jeh 227 dy veeillaghyn kerrinagh t'eh cummal cheer ard reeastaneagh as thalloo injil messoil, marish 70,000 dy chummaltee, bunnys yn derrey lieh jeu ruggit ayns yn Ellan.

Ta shennaghys Vannin girree ass yn ynnyd raad t'eh; ghow ny chied Chreesteenyn Keltiagh greme urree hoshiaght, as ny lurg shen reill ny Locglynee as ny h-Olbinee ee er nyn shayll, derrey haink Reeaghyn as Chiarnyn Sostnagh Vannin dy reill ee veih'n wheiggoo lhing jeig gys yn hoghtoo lhing jeig. Ta obbyr ny meaineyderyn-leoaie 'sy nuyoo lhing jeig er n'aagail cowraghyn dy liooar ny yei, as cur aaght da thurryssee va'n chooish elley smoo va cur lesh argid da'n Ellan, er-lheh ayns yn ayrn s'moghey jeh'n eedoo lhing. Ga dy vel nuy ayrnyn jeh'n Ellan foast ny heer foshlit, ta'n cheet-stiagh echey girree ass dellal argidoil as tarrooghid.

Cha nee ayrn jeh'n Reeriaght Unnaneyssit yn Ellan, as ta e henn Pharlamaid hene echey, Tinvaal; t'eh neesht ny lhiass-oltey jeh'n Unnaneys Oarpagh.

YN LAARE-STUDEYRYS MANNINAGH

Hie yn Laare-Studeyrys Manninagh er cur er bun 'sy vlein 1992 dy ve ny voayl cooie son ronsaghey ymmodee cooishyn ta bentyn rish Ellan Vannin, veih'n traa s'moghey gys y laa t'ayn jiu. Ta'n thie ny hassoo faggys da'n Thie-tashtee ayns Doolish, ard-valley yn Ellan, as ta shirveishyn ry-gheddyn ayn da fir-ronsee jeh dy chooilley cheint as keim, raad oddys ad geamagh er fysseree as ynsagh ny co-chirp ren eh eh 'ghientyn, ta shen Eiraght Ashoonagh Vannin, Ard-schoill Lerpool, as Rheynn Ynsee Ellan Vannin.

Shennaghys Noa Ellan Vannin

Skeim trimmidagh da'n ashoon Vanninagh, as ayrn mooar jeh obbyr y Laare-studeyrys yn Shennaghys Noa shoh, nee eh lhieeney queig lioaryn, as fer-jeshee er dagh lioar jeu, as ny smoo na keead fir-choonee neesht. Nee ny lioaryn loaghtey Yn Chymmyltaght Vanninagh; Ro-Hennaghys; Ny Eashyn Meanagh (1000-1405); Eash þny Stanlee as Clein Atholl (1405-1830); as veih 1830 gys y laa jiu. Hed y Shennaghys Noa er chur magh liorish Clou Ard_Schoill Lerpool.

Skeimyn Ronsee

Ta'n Laare-studeyrys goaill ayrn mooar ayns gientyn as cur er nyn doshiaght skeimyn ronsee, er-lheh adsyn tasheeyney harrish reggyryn dy vagheryn-oalys; ny mast'oc t'ad shoh sheese:

'Studeyrys eddyr-vagheragh er curragh Manninagh'
Ta skeeandee veih ard-schoillyn as co-chirp ronsee mygeayrt Mooir Vannin shirrey dy gheddyn magh kys daase baie as strah Phurt-ny- hInshey, kiarail dy hayrn ry-cheilley aghtyn dy ronsaghey as keishtyn y reggyrt ta ymmyd jeant jeu ayns possan dy magheryn-oalys, lhied as shenn-obbraghyn, reddyn ayns nyn jymmyltaght, cummey ny h- ooirey, shennaghys ny cheerey, as skeayley joan ny blaaghyn.

'Creearrey yn Veayl'

Reayrt ayns cummey shennaghys ny cheerey ta combaasal caghlaaghyn dy aghtey studeyrys chammah as ronsaghey ny lioaryn dy fordrail tushtey share jeh shenn-obbraghyn, glassyraght as kiaddey yn veayl shoh lesh y sheear-ass.

'Y Vaarle ayns Mannin'

Ta'n skeim shoh, currit er bun as pohlldit lesh argid yn Undinys Eiraght Vannin, kiarail dy yannoo studeyrys jeh'n Vaarle ta goll er loayrt er yn Ellan, jeant ec ymmodee dy leih, veih paitchyn-schoill gys schoillaryn appee, as ad gobbraghey cooidjagh dy yeelyn yn eanish, dy chreearrey ee, as dy hoilshaghey cre t'ee dy cheeayllaghey.

Cur magh

Cur magh mess ooilley yn ronsaghey shoh obbyr veanagh y Laare- studeyrys, goaill stiagh lioaryn er-lheh (trooid Clou Ard-schoill Lerpool) as pabyryn-ronsee (t'er ny chur magh cheu-sthie jeh'n Laare-studeyrys).

Ynsaghey

Ta'n Laare-studeyrys kiarail claare lhean dy vrastyllyn beggey, lhaihaghanyn, schoillyn-un-laa, laaghyn-obbyr, as cruinnaghtyn er studeyryssyn Manninagh, co-obbraghey lesh claareeyn Eiraght Ashoonagh Vannin as Laare-Ynsee Sodjey Ard-schoill Lerpool. Ta shin jerkal myrgeddin dy aarlaghey keim MA son obbyr arnaneagh feai daa vlein, as Chiastys Studeyryssyn Manninagh son obbyr arnaneagh un vlein.

Recortyssyn dy Ronsaghey as dy Lioaryn as Pabyryn

Ta recortys ayn jeh enmyn ronseyderyn er cooishyn Manninagh feai ny cruinney. Ta ny enmyn goit stiagh nastee, as ta'n Laare- studeyrys dy kinjagh arryltagh dy chur enmyn oor huc.
Ta recortys dy lioaryn as pabyryn bentyn rish yn Ellan hie er cur magh neayr's 1960 gys y laa t'ayn jiu ry-gheddyn er bun PAPYRUS.

Shirveishyn elley

Ta shin chebbal nastee shirveish-choyrlee da studeyryn by-laik lhieu ny draaghtys y hroggal er undin cooishyn Manninagh. Foddee fer cooishyn ta bentyn dy jeeragh rish Shennaghys Noa Ellan Vannin y reih.

Ta ry-gheddyn ayns shoh neesht ymmyd earrooderyn as aa-scrudeyryn, as myrgeddin entreilys da'n Eddyrlhieen as da Eggey-ny-Cruinney.


--------------------------------------------------------------------------------

Son fysseree sodjey jean shirrey er y Stiureyder, Y Laare-Studeyrys Manninagh, 6 Kingswood Grove, Doolish, Ellan Vannin IM1 3LX, er-nonney jeeagh stiagh er duillagyn Ard-schoill Lerpool er Eggey-ny-Cruinney.


--------------------------------------------------------------------------------


Ta shin feer wooisal da'n Arrymagh R.L. Thomson son chyndaa gys y Ghaelg y dagman shoh.


Chyndaa gys cheu-inch Laare-Studeyrys Manninagh

Port Erin and Port St Mary

Contact the Centre

Centre for Manx Studies,
University of Liverpool,
The Stable Building,
The University Centre,
Old Castletown Road, 
Douglas,
Isle of Man, IM2 1QB

Tel: +44 (0)1624 695 777
Fax: +44 (0)1624 695 783
Email: cms@liv.ac.uk